Jan Rotmans

"We leven niet in een tijdperk van verandering,

maar in een verandering van tijdperk."

Prof. Dr. Ir. Jan Rotmans, een internationale autoriteit op het gebied van transities en duurzaamheid, biedt overheden, bedrijven en bovenal jou – het individu – de oplossing voor de chaos en crises die wij allemaal voelen.

Hij pleit voor 11 transities om onze maatschappij en zo de wereld leefbaar te houden. Voorbij de angst voor verandering.

Hij laat zien wat juist wél kan en wat het oplevert. Niet alleen met je hoofd, maar ook met je hart.

De 11 transities

De verandering die de wereld zo nodig heeft ligt besloten in onszelf. Want wij zijn immers het systeem. Dat vertaalt zich in wat we bezitten, wat we eten, hoe we ons kleden, hoe we ons verplaatsen, hoe we consumeren en hergebruiken, op wie we stemmen en bij welke bank we zitten.
Uit onderzoek blijkt dat we maar 25% van de bevolking nodig hebben om tot een kantelpunt te komen en de groene, inclusieve transitie te laten slagen.

1. Energie

De energie transitie gaat over het opbouwen van een compleet nieuw energiesysteem, van centraal, fossiel, top-down naar decentraal, duurzaam en bottom-up. Onderdeel daarvan is de omschakeling van kolen, olie en gas naar zonne- en windenergie en andere hernieuwbare bronnen.

2. Grondstoffen

We verspillen nu zo’n 90% van onze grondstoffen en dat wordt te kostbaar. Duurzame oplossingen als zonnepanelen, windmolens en elektrische auto’s gebruiken veel grondstoffen, met name kritieke metalen zoals lithium, neodymium en kobalt. De winning van deze metalen kost veel fossiele energie en levert vervuiling op. China beheerst vrijwel de hele productielijn, zodat grondstoffen een geopolitiek wapen worden. Europa en Nederland moeten daarom heel snel een grondstoffenbeleid ontwikkelen.

3. Landbouw & voedsel

De huidige intensieve landbouw gaat ten koste van mens, dier, natuur & milieu. Er moet een omslag plaatsvinden naar landbouw die in harmonie is met de natuur en de boer. Denk hierbij aan kringlooplandbouw op een meer regionale schaal en biobased landbouw als grondstoffenteler voor de chemie en de bouw.

4. Circulair

De huidige economie is nog steeds lineair, verspillend en vervuilend. Maar 7% van de economie is circulair en gericht op recycling of hergebruik. Maar recycling kost veel energie en leidt meestal tot laagwaardige toepassingen. Dus de enige echte oplossing is grondstoffen en materialen eindeloos hergebruiken. Dat begint en eindigt met minder materie gebruiken.

5. Financieel

Het huidige financiële systeem is niet toekomstbestendig, de grote financiële crisis in 2008 was daar een symptoom van. Er zit geen rem op het financiële systeem en geld is een doel geworden i.p.v. een middel. 95% Van het geld blijft in de virtuele economie om nog meer geld te generen i.p.v. dat het wordt gebruikt om te investeren in een betere wereld. Daarom is een omslag nodig naar een financieel systeem dat rechtvaardiger en inclusiever is om de wereld duurzamer te maken.

6. Ruimtelijk

Nederland is de laagst gelegen en dichtstbevolkte delta ter wereld, met de hoogste dichtheid aan mensen, dieren, auto’s, wegen en natuur. Er komen geweldige uitdagingen op ons af en dat moet allemaal op elkaar worden afgestemd, zodat het past op elke vierkante kilometer. Dat kan alleen vanuit een visie en integraal plan waarbij balans tussen mens en natuur het uitgangspunt vormt.

7. Zorg

In het huidige zorgsysteem staat niet de mens centraal, maar de grote zorgbedrijven. Het is bureaucratisch, complex en gedreven door efficiency en rendement. Wat nodig is, is de omslag naar een zorg waarbij de mens weer centraal staat: van rendement naar rendemens. Op basis van vertrouwen, aandacht en tijd, waarbij preventie centraal staat.

8. Onderwijs

In het huidige onderwijs staat het kind niet centraal maar de onderwijsinstelling. Elk kind wordt gelijk behandeld waardoor juist ongelijkheid ontstaat. Daardoor benutten we maar een klein deel van de potentie van kinderen. Een omslag is nodig naar gepersonaliseerd onderwijs, waarbij kinderen de ruimte krijgen om zich zo goed mogelijk te ontwikkelen en waarbij de grote thema’s in het leven centraal staan.

9. Sociaal

Onze samenleving verandert in snel tempo van top-down en verticaal naar bottom-up en horizontaal. We moeten van een hokjes-samenleving naar een vloeibare samenleving. Onze grote stelsels moeten op de schop: pensioen, arbeidsmarkt, zorg, onderwijs en democratie gaan op zoek naar andere waarden dan efficiency en rendement, zodat de mens weer centraal komt te staan. Van iedereen is gelijk naar iedereen krijgt gelijke kansen.

10. Democratie

Iedereen zegt voor democratie te zijn, maar weinigen hebben er nog vertrouwen in. Velen voelen zich niet gehoord en gezien in het huidige democratische stelsel. Een omslag is nodig naar een systeem dat dichter bij de mensen staat, met nieuwe vormen van participatie zodat mensen meer zeggenschap krijgen op lokaal, regionaal en internationaal niveau.

11. Persoonlijk

Dit is de belangrijkste transitie, die de basis van alles vormt. In de kern gaat het om het overwinnen van onze diepste angsten voor grote veranderingen. Het gaat ook om een andere vorm van bewustzijn, wat ons onderdeel maakt van een groter geheel. Om een mondiale doorbaak te creëren is 25% van de mensen nodig, die bewust kiezen voor een andere, meer duurzame levensstijl.

Vorige slide

Volgende slide

1. Energie

2. Grondstoffen

3. Landbouw en voedsel

4. Circulair

5. Financieel

Het huidige financiële systeem is niet toekomstbestendig, de grote financiële crisis in 2008 was daar een symptoom van. Er zit geen rem op het financiële systeem en geld is een doel geworden i.p.v. een middel. 95% van het geld blijft in de virtuele economie om nog meer geld te generen i.p.v. dat het wordt gebruikt om te investeren in een betere wereld. Daarom is een omslag nodig naar een financieel systeem dat rechtvaardiger en inclusiever is om de wereld duurzamer te maken.

6. Ruimtelijk

7. Zorg

8. Onderwijs

9. Sociaal

10. Democratie

11. Persoonlijk

Vorige slide

Volgende slide